Trong hàng ngàn năm qua, con người luôn tìm cách đối đầu với kẻ thù của mình bằng cách gây đau khổ, khổ sở và sợ hãi. Lý do chúng ta làm điều này là vì những cảm xúc đau khổ làm cho chúng ta tồn tại một cách liên tục; chỉ cần một nhát chém hoặc một cú bóp cò súng là đủ.
Tuy nhiên, với sự tiến bộ ngày càng rõ rệt về tâm lý học, việc tạo ra những cảm xúc khác cho những người hoàn toàn xa lạ trở nên dễ dàng hơn. Các nghiên cứu về tăng cường tích cực đã tiến xa hơn, được thúc đẩy bởi những người cố gắng khiến chúng ta nhấp vào các liên kết, đã làm cho việc khiến những người ở xa cảm nhận những cảm xúc này trên phạm vi toàn cầu trở nên hoàn toàn khả thi.
Như vậy, niềm vui đã trở thành một loại vũ khí; một cách để đối phó với kẻ địch mà không gây đau đớn tương tự. Và ứng dụng TikTok có thể được xem như một ví dụ nhỏ bé về việc này, nơi mà hàng loạt niềm vui có thể phá hủy một cách khủng khiếp, ngay trên chiếc điện thoại của bạn.
TikTok đã trở thành ứng dụng thành công nhất trong lịch sử. Nó được ra mắt vào năm 2017 từ ứng dụng chia sẻ video Trung Quốc có tên Douyin, và chỉ trong vòng 3 năm, nó đã vượt qua cả Google để trở thành ứng dụng được tải về nhiều nhất trên toàn cầu, đạt được vị trí đứng đầu danh sách các tên miền được truy cập nhiều nhất.
Sự thu hút của TikTok đối với sự chú ý của con người đã được tăng cường nhờ các biện pháp giãn cách xã hội gây ra bởi đại dịch Covid, nhưng thành công của nó không chỉ là may mắn mà còn phần nào liên quan đến thiết kế cuốn hút của ứng dụng này.
Khác với các nền tảng khác như Facebook và Twitter, TikTok sử dụng thuật toán đề xuất như một phần quan trọng của sản phẩm chính, là sản phẩm lõi. Bạn không cần phải tạo ra một mạng xã hội hoặc liệt kê sở thích của mình để ứng dụng gợi ý nội dung phù hợp cho bạn. Thay vào đó, bạn chỉ cần xem và bỏ qua những video không thu hút sự chú ý của bạn. TikTok sử dụng thuật toán riêng của mình, được gọi là “Thuật toán Dành cho bạn”, Nó sử dụng học máy để xây dựng một hồ sơ tương đối về tính cách của bạn dựa trên việc theo dõi những gì bạn xem (và có thể cả biểu lộ cảm xúc của bạn). Vì các video trên TikTok ngắn hơn so với các nền tảng khác như YouTube, ví dụ, thuật toán có thể thu thập dữ liệu từ bạn nhanh chóng hơn nhiều, giúp nó nhanh chóng hiểu rõ bạn hơn.
Kết quả là, TikTok đã xây dựng một hệ thống không đối thủ trong việc hiểu bạn. Và khi nó đã hiểu bạn, nó sẽ bắt đầu cung cấp cho bạn những nội dung cần thiết để khiến bạn trở nên nghiện.
Với thuật toán “Dành cho bạn”, TikTok thiên vị những nội dung hấp dẫn nhất. Do đó, nhiều video hữu ích như hướng dẫn tự làm và bài viết tự do thường bị bỏ qua để nhường chỗ cho những thông tin thú vị nhưng đầy nguy hiểm. Nhiều TikToker nổi tiếng như Charli D’Amello, Bella Poarch và Addison Rae thường chỉ tập trung vào việc nhảy múa hời hợt và hát nhép.
Những video như vậy có thể vô hại đối với cá nhân, nhưng thuật toán không chỉ cho bạn xem một vài video như vậy. Khi nó nhận thấy sự quan tâm của bạn, nó sẽ liên tục đưa cho bạn nhiều video tương tự. Điều này cho phép nó nuôi dưỡng sự nghiện của bạn, tiếp tục cung cấp cho bạn những nội dung gây nghiện, tạo ra dấu ấn sâu hơn trong tâm trí bạn. Những nội dung này có thể khuyến khích tự tổn thương bản thân và gây ra các rối loạn ăn uống, quảng cáo về phẫu thuật chuyển giới mà không đề cập đến những tác hại phụ. Có bằng chứng cho thấy việc xem những nội dung đó có thể gây ra các vấn đề tâm lý nghiêm trọng: các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra hiện tượng mới khi các cô gái khỏe mạnh bị mắc các triệu chứng giống như hội chứng Tourette sau khi xem các video về những người mắc bệnh này.
TikTok cũng thúc đẩy các hành động vô lý và không có lý trí thông qua các xu hướng và thử thách, nơi mọi người tham gia với hy vọng trở thành ngôi sao TikTok. Những thử thách này bao gồm việc liếm bồn cầu, hít dầu rám nắng, ăn gà nấu với NyQuil (một loại thuốc ho, sốt, v.v.) và cướp ô tô. Một thử thách được gọi là “trò ranh” (devious lick) kích động trẻ em phá hoại của công cộng, và thử thách “tắt đèn” (blackout challenge) đã dẫn đến một số trường hợp tử vong, bao gồm cả một cô bé trong vài tuần trước.
Những xu hướng nguy hiểm như vậy từ TikTok không phải là vấn đề chủ yếu, mà vấn đề lớn nhất đến từ tính chất gây nghiện của nó. Hiện chưa có nghiên cứu cụ thể về sự nghiện TikTok kéo dài vì nhiều lí do, nhưng dựa trên những gì chúng ta biết về sự nghiện Internet nói chung, chúng ta có thể suy đoán các hậu quả tiềm tàng khi sử dụng TikTok một cách thường xuyên.
Có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa sự nghiện smartphone, sự giảm chất xám và “tâm thần điện tử”, thuật ngữ được sử dụng để mô tả tình trạng lo âu, trầm cảm và suy giảm chức năng trí nhớ, tập trung, lòng tự trọng và khả năng kiểm soát ham muốn (làm cho nghiện càng trầm trọng hơn).
Đây là những vấn đề phổ biến trong sự nghiện Internet nói chung. Tuy nhiên, TikTok có một yếu tố nguy hiểm hơn hẳn.
Để phát triển và duy trì các khả năng trí tuệ như trí nhớ và tập trung, con người cần sử dụng chúng. TikTok, so với nhiều ứng dụng khác, được thiết kế để bạn cần làm ít công việc nhất có thể trong khi vẫn được xem những gì bạn thích. Nó ít quan tâm đến việc bạn theo dõi ai hoặc bạn nhấn nút gì; điều quan trọng là bạn xem trong thời gian dài. Sự phụ thuộc vào học máy thay vì dữ liệu do người dùng nhập, kết hợp với sự ngắn gọn đến mức gần như không đòi hỏi trí nhớ hoặc tập trung trong các video TikTok, làm cho việc lướt TikTok trở thành một trải nghiệm thụ động và ít tương tác nhất so với các nền tảng khác.
Nếu tính chất thụ động của việc tiêu thụ nội dung trên mạng đã làm hao mòn trí tuệ, thì TikTok, nền tảng được sử dụng một cách thụ động nhất, sẽ tác động nhiều nhất. Do đó, nhiều người dùng thường xuyên đã than phiền trên các trang web như Reddit về sự suy giảm trí tuệ, hiện tượng được gọi là “não TikTok”. Nếu các triệu chứng này trở nên rõ ràng, hãy tưởng tượng sự nghiện TikTok sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của các bộ não trong thập kỷ tới.
Khả năng làm mất trí tuệ của TikTok, thông qua việc thúc đẩy các hành động ngớ ngẩn và hao mòn trí não, thúc đẩy sự suy nghĩ về việc sử dụng nó như một loại vũ khí mới, loại vũ khí loại bỏ đối thủ bằng niềm vui thay vì sự đau khổ và sợ hãi.
Tháng trước, Chris Wray, Giám đốc FBI, đã cảnh báo rằng TikTok đang được kiểm soát bởi chính phủ Trung Quốc, người có thể sử dụng nó để “thao túng các chiến dịch”. Vậy không có lý do gì để một trong những chiến dịch đó không bao gồm việc khiến thế hệ trẻ phương Tây nghiện các nội dung gây hại não để tạo ra một thế hệ “người đần”.
Dấu hiệu đầu tiên cho thấy Đảng Cộng sản Trung Quốc nhận thức được tác động tiêu cực của TikTok đối với trẻ em là việc cấm truy cập ứng dụng này đối với trẻ em Trung Quốc. Nhà đạo đức học công nghệ Mĩ, Tristan Harris, đã chỉ ra rằng phiên bản Trung Quốc của TikTok, gọi là Douyin, không hiển thị nội dung liếm bồn cầu hay lắc mông mà thay vào đó là những thí nghiệm khoa học và video giáo dục. Hơn nữa, Douyin chỉ cho phép trẻ em xem tối đa 40 phút mỗi ngày và không thể truy cập từ 10h tối đến 6h sáng.
Đảng Cộng sản Trung Quốc đã thực hiện những quy định này nhằm bảo vệ người dân khỏi những yếu tố mà họ xem là mối đe dọa từ phương Tây. Khi suy nghĩ về triết lý triết học đằng sau các quy định này, ta có thể nhận thấy rằng họ không chỉ tin rằng các ứng dụng như TikTok làm cho con người trở nên đần độn, mà còn có thể phá hủy một nền văn minh.
Giải pháp dài hạn duy nhất để ngăn chặn tình trạng tâm thần điện tử là tăng cường nhận thức về tác động hủy hoại của các ứng dụng như TikTok, tiếp tục phơi bày mặt gian xảo của chúng để chúng trở nên lỗi thời.
Nghe có vẻ như ta đang cố hù doạ mọi người, nhưng TikTok phá hoại một cách chậm rãi đến mức có vẻ vô hại. Tuy nhiên, nếu ứng dụng này là một quả bom hẹn giờ để phá hủy một thế hệ trong vài chục năm tới, thì chúng ta không thể chờ đến khi đó mới hành động, vì sẽ quá muộn.
Thời gian vẫn tiếp tục trôi đi. Tik. Tok…
Bài viết được dịch từ https://gurwinder.substack.com/p/tiktok-may-be-a-chinese-bio-weapon và đã loại bỏ một số vấn đề về chính trị.
